Grafomotoryka - co to jest i jak ją ćwiczyć?

Dodano: 06-10-2023 autor: Leomark

grafomotoryka ćwiczenia

Co to jest grafomotoryka?

Mianem grafomotoryki określa się umiejętność rysowania i pisania, której opanowanie wymaga szeregu sprawności, w tym szczególnie sprawności rąk. W nauce pisania bardzo ważna jest również sprawność manualna, czyli zdolność do wykonywania precyzyjnych czynności za pomocą dłoni. Grafomotoryka wymaga również dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej, zdolności do rozpoznawania bodźców wzrokowych oraz umiejętności naśladowania ruchów i odwzorowywania kształtów.

Nauka grafomotoryki przebiega etapami i zaczyna się już we wczesnym dzieciństwie (około 2 roku życia). Co narysuje maluch, który po raz pierwszy chwyci do ręki długopis, kredkę lub ołówek? Najpewniej będą to kropki i przypadkowo stawiane linie. Z czasem linie będą się krzyżować i zaokrąglać, a około czwartego roku życia dziecko może rysować już niezbyt dokładne figury geometryczne. Twórczość pociechy nabierze rozmachu w przedszkolu, gdzie maluch będzie wykonywał różne ćwiczenia grafomotoryczne (np. rysowanie szlaczków). Na pierwsze litery i bardziej skomplikowane rysunki zazwyczaj trzeba poczekać do szóstego roku życia dziecka.

Problemy z grafomotoryką – na co zwrócić uwagę?

Skoro wiadomo już, co to jest grafomotoryka, pora zastanowić się nad problemami, które mogą stanąć na drodze do nabycia umiejętności pisania i rysowania. Pierwsze sygnały mogą być bardzo subtelne. Przykładowo maluch może wolno zapinać guziki, źle wiązać sznurówki lub nie dostrzegać szczegółów wokół siebie. Warto również przyjrzeć się twórczości dziecka. Zbyt mocne przyciskanie flamastrów do kartki (często aż do uszkodzenia papieru) czy bardzo jasne, nieczytelne rysunki mogą świadczyć o zaburzeniach napięcia mięśniowego.

Ćwiczenia grafomotoryczne mogą być potrzebne także tym dzieciom, które mają wyraźne problemy z odwzorowaniem kształtów i starannym prowadzeniem zeszytów. Skorygowania wymagają również często powtarzane błędy, np. pisanie od prawej do lewej strony.

Jak rozwijać sprawność grafomotoryczną?

Każde dziecko rozwija się w indywidualnym tempie, a wyżej wymienione symptomy nie muszą świadczyć o zaburzeniach. Rodzice, którzy zastanawiają się, jak rozwijać sprawność grafomotoryczną u swojej pociechy, mogą więc zacząć od najprostszych rzeczy. Przede wszystkim nie należy hamować twórczości dziecka. Niech maluch drze papier, robi setki papierowych kulek, brudzi dłonie farbą, lepi babki z piasku, koloruje kolorowanki, robi korale z guzików.

Ponadto warto zapewnić dziecku różnorodne przybory (flamastry, kredki, farby, plastelinę, ciastolinę, piasek kinetyczny, bloki rysunkowe, papiery kolorowe), dzięki którym maluch będzie mógł wykazać się swoją kreatywnością.

W rozwijaniu motoryki małej pomogą również zabawki zręcznościowe, które wymagają wykonywania precyzyjnych czynności. Wśród najmłodszych dzieci (od 18 miesiąca życia) sprawdzą się na przykład: sortownik z przekładanką, proste wieże z nakładkami i przeplatanki. W przypadku starszych dzieci dobrym pomysłem będą zabawki edukacyjne, które uczą rozpoznawania kształtów, cyfr i liter. Grafomotoryka pójdzie dziecku łatwiej, jeśli maluch będzie miał do dyspozycji także nietypową powierzchnię do rysowania - może to być zabawkowy tablet, znikopis czy duża tablica ze szkolnymi akcesoriami.

Jak ćwiczyć grafomotorykę? Najlepsze sposoby

Jeżeli dziecko ma wyraźne problemy z rysowaniem prostych kształtów czy stawianiem pierwszych liter, warto zastosować ćwiczenia grafomotoryczne. Chodzi tutaj przede wszystkim o ćwiczenia, które będą rozwijały sprawność dziecięcych rączek, ale nie tylko. Bardzo ważne są również ćwiczenia wpływające na ogólną sprawność ruchową oraz ćwiczenia na poprawę percepcji wzrokowej.

Jak ćwiczyć grafomotorykę? Proste i skuteczne sposoby:

obrysowywanie kształtów bez odrywania ręki,
dorysowywanie brakujących elementów obrazka,
rysowanie szlaczków (po śladzie i samodzielnie),
łączenie kropek,
wycinanki i kolorowanki,
robienie kulek z papieru,
wyklejanki z kolorowego papieru,
lepienie figurek z plasteliny, ciastoliny, masy solnej,
składanki z papieru,
odkręcanie i zakręcanie słoików,
ćwiczenia ruchowe rąk, np. wymachy ramion, kręcenie kółek rękami
ćwiczenie wiązania butów, zapinania guzików,
ćwiczenia na spostrzegawczość, np. znajdź różnice pomiędzy obrazkami, łączenie pasujących obrazków, wyszukiwanie drobnego elementu na obrazku.

Grafomotoryka dla 3 latka i starszych dzieci – ćwiczenia dobrane do wieku

Ćwiczenia grafomotoryczne powinny być dobrane do wieku malucha oraz jego indywidualnych możliwości. Na rynku dostępne są specjalne karty pracy pomocne w rozwijaniu umiejętności pisania i rysowania, które są dostosowane do etapu rozwoju dziecka. Gotowe pomoce są również dostępne za darmo lub za niewielką opłatą w internecie – wystarczy je pobrać i wydrukować.

Grafomotoryka dla trzylatka będzie obejmować głównie kolorowanie obrazków wykonanych grubym konturem. W tym przypadku warto zwrócić uwagę na siłę nacisku – czy dziecko nie przebija flamastrem kartek albo nie maluje zbyt delikatnie.

Grafomotoryka dla czterolatka może już uwzględniać ćwiczenia z udziałem nożyczek, np. wycinanie prostych kształtów i tworzenie z nich obrazków.

Pięciolatek może ćwiczyć rysowanie dużych i małych szlaczków, z kolei sześciolatek może już pisać w zeszycie w linie (litery drukowane i pisane).

Grafomotoryka dla siermiolatka może obejmować ćwiczenia wymagające dużej precyzji ruchów, np. rysowanie ołówkiem zamiast kredkami, malowanie cienkim pędzlem.